“Một món ăn vừa có thể là một liều thuốc bổ và cũng có thể là một thuốc độc. Sự khác biệt chỉ đơn giản là liều lượng”.

Rượu với những liều lượng vừa phải là một chất kích thích thần kinh, đem lại cho người uống cảm giác khoan khoái dễ chịu quên đi những khó khăn vất vả trong cuộc sống. Vì vậy rượu được dùng hàng ngày và trong các dịp lễ tết, hội hè ở nhiều dân tộc trên thế giới. Việc uống rượu thường xuyên hay uống để tuân thủ các tập tục trong giao tiếp, lễ nghi... dễ trở thành lạm dụng rượu và nghiện rượu. 

* Thế nào là lạm dụng rượu?

Một người uống rượu chưa hẳn đã nghiện, nhưng vẫn có thể làm hại đến sức khỏe của họ. Vậy là uống rượu để vô tình hay chỉ là để tuân thủ tập tục, gây hại cho sức khỏe của mình, những trường hợp như thế được coi là lạm dụng rượu (Alcohol abuse). Việc nhận thức được ý nghĩa này, thực chất là nhằm ngăn chặn sớm tác hại của rượu, nâng cao cảnh giác cho mọi người trong cộng đồng nhiều khi vì thói quen, tuân thủ tập tục, dễ dàng biện hộ cho những hành vi mang tính chất lễ nghi, quên mất rằng mình đang “lạm dụng rượu” trong giao tiếp, hội hè.

Việc đánh giá lạm dụng rượu thông qua hậu quả về sức khỏe của chính bản thân đối tượng như: hiện tượng ngộ độc rượu cấp (say rượu thông thường và say rượu bệnh lý), hậu quả về bệnh cơ thể, hiện tượng khó chịu mệt mỏi.

Phương thức sử dụng có hại được đánh giá bởi những người xung quanh như hiện tượng gây rối trật tự gia đình, chống đối xã hội ở những mức độ khác nhau.

* Tác hại tức thì khi uống rượu

- Mất khả năng kiềm chế để giữ gìn ý tứ.

- Giảm hoặc mất khả năng điều phối hoạt động (Phản ứng chậm chạp, đờ đẫn, loạng choạng...).

- Giảm khả năng nhận thức giác quan (nhìn, nghe, ngửi) do đó dẽ bị tai nạn, va chạm trong sinh hoạt.

- Suy yếu chức năng đại não và hoạt động bền bỉ của hệ thần kinh, do đó dễ mệt mỏi hoặc hung hăng, cục cằn không kìm chế được.

* Tác hại lâu dài của rượu

- Giảm hoặc mất sự thèm ăn uống.

- Thiếu vitamine do không hấp thu được, đặc biệt là các vitamine nhóm B, dẫn đến viêm đa dây thần kinh, hay uể oải mệt mỏi, thiếu sinh lực.

- Viêm loét niêm mạc dạ dày.

- Tổn thương thoái hóa gan, xơ gan, viêm tụy cấp.

- Bệnh lý tim mạch.

- Thoái hóa, suy đồi nhân cách (vị kỷ, thô lỗ, buông lơi trách nhiệm với gia đình và xã hội).

- Rối loạn nội tiết (giảm khả năng tình dục) ; rối loạn chuyển hóa (bệnh gút).

- Ảnh hưởng đến sự phát triển bình thường của thai nhi.

* Thế nào là nghiện rượu?

Nghiện rượu theo ý niệm xã hội là sự thèm muốn mạnh mẽ dẫn đến đòi hỏi thường xuyên phải uống rượu, đưa đến rối loạn tư cách, thói quen, khả năng lao động và giao tiếp xã hội; ảnh hưởng rõ rệt đến sức khỏe và sự thoải mái của cộng đồng cũng như sự hao tổn về mặt kinh tế.

Còn nghiện rượu trong ý nghĩa y học là một loại bệnh, xếp trong nhóm bệnh lý nghiện chất, được mã hóa trong bảng phân loại bệnh quốc tế lần thứ 10 về các rối loạn tâm thần và hành vi. Một người được coi là nghiện rượu khi có 3 trong 6 biểu hiện sau:

1. Thèm muốn mạnh mẽ hoặc cảm thấy buộc phải có rượu.

2. Khó khăn kiểm tra về thời gian bắt đầu uống và kết thúc uống cũng như mức độ uống hàng ngày.

3. Khi ngừng uống rượu thì xuất hiện hội chứng cai, cụ thể: lo âu, vã mồ hôi, trầm cảm, cáu bẳn...và bệnh nhân có ý định uống rượu trở lại để né tránh hoặc giảm nhẹ hội chứng cai.

4. Có bằng chứng về lượng rượu uống ngày càng tăng (khả năng dung nạp).

5. Sao nhãng những thú vui trước đây, dành nhiều thời gian để tìm kiếm rượu, uống rượu.

6. Vẫn tiếp tục uống mặc dù đã hiểu rõ tác hại của rượu gây ra.

Thực tế, phong tục uống rượu ở nước ta có từ lâu trong các dịp lễ tết...Những năm gần đây, rượu được sử dụng một cách rộng rãi trong cả ngày thường. Nhiều người coi rượu là một chất bổ dưỡng, kích thích tiêu hóa, một phương thức để giao tiếp, họ sử dụng thường xuyên thực chất là lạm dụng rượu, lâu ngày dẫn đến nghiện rượu. Rượu ảnh hưởng xấu đến tâm sinh lý lứa tuổi thanh niên, phát sinh các tệ nạn xã hội, làm giảm sút kết quả lao động, học tập, ảnh hưởng tiêu cực đến sức khỏe và nòi giống dân tộc. Rượu cũng đã làm giảm sút tư cách, ảnh hưởng đến uy tín của cán bộ công chức trong nhân dân. Sự gia tăng nhanh loạn thần do rượu trong những năm gần đây là một chỉ số cảnh báo tình trạng lạm dụng rượu và nghiện rượu trong cộng đồng cần có biện pháp can thiệp sớm nhằm ngăn chặn kịp thời các tác hại của rượu.